Badanie błędnika VNG – na zawroty głowy
Badanie VNG (Videonystagmografia) to nowoczesna metoda diagnozowania zaburzeń błędnika. Powala wyjaśnić przyczyny zawrotów głowy, a także innych powiązanych z nimi dolegliwości. Badanie błędnika VNG trwa ok. 1-2 godziny i jest absolutnie bezbolesne, ale może powodować chwilowe gorsze samopoczucie pacjenta z zawrotami głowy. Dlatego zalecamy, by na badanie VNG przychodzić z osobą towarzyszącą.
Spis treści:
1. Co to jest badanie VNG
2. Kiedy wykonać badanie błędnika VNG
3. Przygotowanie do badania VNG
4. Cena badania błędnika VNG
FAQ: Pytania o badanie błędnika VNG
1. Na czym polega badanie VNG u specjalisty?
Choć dla części pacjentów badanie błędnika VNG wygląda jak skomplikowana procedura, w praktyce wcale tak nie jest. Doświadczony specjalista przeprowadza diagnostykę zawrotów głowy naprawdę sprawnie i przy użyciu nowoczesnego sprzętu. Na samym początku badania VNG zostaniesz poproszony o zajęcie siedzącej pozycji i założenie specjalnych gogli, które rejestrują ruchy gałek ocznych. Lekarz zobaczy w ten sposób, czy nie masz tendencji do występowania samoistnego oczopląsu.
Kolejne etapy badania błędnika VNG to różnorodne próby sprawdzające zachowanie narządu równowagi w określonych sytuacjach i przy ekspozycji na wybrane bodźce. Do najczęściej przeprowadzanych podczas standardowego badania VNG prób błędnikowych należą:
• próba kaloryczna (badanie kaloryczne błędnika);
• próba położeniowa (badanie położeniowe oczopląsu);
• próba obrotowa (badanie obrotowe oczopląsu).
Próby błędnikowe – próba kaloryczna
Badanie błędnika VNG może składać się z wielu różnych prób błędnikowych. Tą najważniejszą jest jednak próba kaloryczna, czyli badanie kaloryczne błędnika. Kiedy już zajmiesz w gabinecie optymalną pozycję, specjalista umieści w przewodzie słuchowym wziernik, przez który przepłynie woda lub powietrze o określonej temperaturze. Ciepła woda powinna mieć 44°C, a zimna 30°C. Ciepłe powietrze to 48°C, zimne natomiast 24°C – nie ma więc ryzyka oparzeń czy odmrożeń. W tej części badania VNG chodzi o to, by wywołać w błędniku szok termiczny, po którym naturalnie powinny wystąpić zawroty głowy i oczopląs.
Do przeprowadzania próby kalorycznej wykorzystuje się kaloryzator wodny lub powietrzny. Stymulacja powietrzem stanowi dobrą alternatywę dla stymulacji wodnej w sytuacji, gdy niewskazane jest wprowadzanie wody do kanału słuchowego konkretnego pacjenta. Powietrze jest też generalnie lepiej tolerowane przez pacjentów.
Próby błędnikowe – próba położeniowa
Procedura badania błędnika VNG często uwzględnia też próbę położeniową, czyli badanie położeniowe oczopląsu. Polega ona na dokładnej analizie występowania zawrotów głowy w zależności od pozycji, w której znajduje się głowa pacjenta. Zostaniesz więc poproszony o zajęcie miejsca w specjalistycznym fotelu, który umożliwia bezpieczną zmianę pozycji osoby siedzącej o 360° w dowolnym kierunku. Badanie VNG może na tym etapie powodować delikatny dyskomfort u pacjentów szczególnie wrażliwych na zmiany pozycji.
Próby błędnikowe – próba obrotowa
Najciekawszy etap badania błędnika VNG to próba obrotowa, czyli badanie obrotowe oczopląsu. Z całkowicie zrozumiałych powodów procedura ta budzi wiele skojarzeń z treningami astronautów przed lotem w kosmos. Wymaga zajęcia miejsca w specjalistycznym fotelu podobnie jak w przypadku próby położeniowej, ale każda zmiana pozycji pacjenta odbywa się w dużo bardziej dynamiczny sposób. Dlatego też po zakończeniu wszystkich prób błędnikowych pacjent po badaniu VNG może potrzebować odpoczynku.
2. Kiedy wykonać badanie błędnika VNG?
Warto zaznaczyć, że o tego rodzaju procedurach zawsze decyduje lekarz. Pewne objawy zaburzeń błędnika mogą jednak dość jednoznacznie sugerować, kiedy wykonać badanie VNG w celu dalszej diagnostyki. Jego wyniki mogą naprowadzić specjalistę na różne przyczyny zawrotów głowy i problemów z utrzymaniem równowagi. Badanie błędnika VNG bywa też przydatne, gdy pacjent zmaga się z częstymi bólami głowy, które zdają się nie mieć jednej, konkretnej przyczyny, a zauważalnie obniżają ogólny komfort życia.
Zaburzenia błędnika – pierwsze objawy
Objawy zaburzeń błędnika mogą być nagłe i gwałtowne, ale czasami też przewlekłe i niespecyficzne. Oznacza to, że mogą wiązać się z wieloma różnymi problemami zdrowotnymi, a wstępna diagnostyka wymaga w związku z tym od specjalisty kompleksowego podejścia do sytuacji pacjenta. Zaburzenia błędnika mają też to do siebie, że w początkowym okresie bardzo łatwo jest usprawiedliwiać je przemęczeniem, obniżoną odpornością albo indywidualnymi predyspozycjami organizmu.
Przekonujemy jednak, by do objawów zaburzeń równowagi podchodzić poważnie. Narząd równowagi to bardzo delikatna struktura, a nieprawidłowości w jego funkcjonowaniu potrafią znacząco utrudnić wykonywanie nawet tych prostych czynności. Nieleczone zaburzenia równowagi stwarzają też realne zagrożenia dla pacjenta, który nie ma przecież wpływu na to, kiedy poczuje się gorzej, zachwieje albo przewróci.
Błędnik i jego rola w organizmie
Warto w tym miejscu wyjaśnić, co to jest błędnik. Nazywamy tak część ucha wewnętrznego, która odpowiada za zmysł słuchu, poczucie równowagi i ogólną orientację w przestrzeni. Błędnik znajduje się w kości skroniowej i jest narządem symetrycznym. Oznacza to, że położony jest zarówno po lewej, jak i po prawej stronie głowy. Dzięki takiej lokalizacji zdrowy błędnik działa jak naturalna poziomica, reagując na zmiany położenia głowy.
Gdy głowa znajduje się w nieruchomej pozycji, impulsy z obu błędników są zrównoważone. Nie powodują wtedy żadnych dodatkowych doznań. Kiedy jednak głowa zmienia swoje położenie, zdrowe błędniki tracą tę równowagę, tworząc tym samym odczucie ruchu. Podstawową funkcją błędnika jest zatem informowanie o zmianach położenia głowy, które wynikają z poruszania się i przemieszczania w otaczającym nas świecie.
Wskazania do badania błędnika VNG
Problem pojawia się jednak, gdy nasza naturalna poziomica przestaje działać prawidłowo. Pacjenci często opisują objawy zaburzeń błędnika jako wrażenie ruchu, które nie znajduje pokrycia w rzeczywistych bodźcach. Porównują to do kołysania jak podczas rejsu łodzią, odczucia zapadania się podłoża pod nogami albo nagłego wirowania całego świata.
Bywa, że doświadczają przy tym innych dolegliwości, które pozornie nie wydają się być związane z zaburzeniami równowagi. W takiej sytuacji konsultacja ze specjalistą może pomóc określić, kiedy wykonać badanie VNG, by miało to sens diagnostyczny.
Zaburzenia błędnika dają zazwyczaj niejednoznaczne objawy, ale znając własny organizm pacjent może też samodzielnie ocenić, co jest u niego normalne, a co powinno budzić niepokój. Najczęstsze wskazania do badania błędnika VNG to:
• zawroty głowy;
• zaburzenia równowagi;
• niewyraźne widzenie (np. mroczki);
• niedosłuch i szumy uszne;
• podejrzenie choroby Meniere’a.
3. Jak się przygotować do badania VNG?
Pacjenci, którzy nie mieli do tej pory problemów z zaburzeniami równowagi, prawdopodobnie nie wiedzą wiele o ich diagnostyce. Tłumaczymy zatem, jak przygotować się do badania błędnika VNG. Ta procedura nie jest szczególnie trudna, ale wymaga od pacjenta pewnego zaangażowania – zarówno w trakcie, jak i chwilę przed badaniem. Samo przygotowanie do badania VNG nie jest jednak uciążliwe, a wszystkie informacje są ogólnodostępne w internecie, np. na naszej stronie internetowej.
Zalecenia przed badaniem błędnika VNG
Jeśli wyniki badania diagnostycznego mają być miarodajne, muszą zostać spełnione określone warunki. W przypadku przygotowania do badania VNG najważniejsze jest, by na przynajmniej 24 godziny przed całą procedurą (jeśli lekarz nie zaleci inaczej) nie przyjmować substancji wpływających na ośrodkowy układ nerwowy. Należy więc zrezygnować w tym okresie z kawy, alkoholu i niektórych leków (koniecznie po konsultacji z lekarzem).
Do innych ważnych zaleceń przed badaniem błędnika VNG należy też rezygnacja z makijażu twarzy, a szczególnie w okolicach oczu. Kosmetyki mogłyby wpłynąć na wynik badania, podrażniając oczy i wywołując intensywne mruganie. W kontekście badania VNG warto jest też pamiętać o wzięciu ze sobą okularów, aparatów słuchowych i aktualnych wyników badań słuchu, jeśli pacjent takie posiada. W dniu badania niewskazane są jednak soczewki kontaktowe i stosowanie kropli do oczu.
Zalecenia przed badaniem błędnika VNG nie są uciążliwe. Należy jednak traktować je poważnie, by cała procedura diagnostyczna miała sens. W ramach przygotowania do badania rekomendujemy zatem troskę o następujące kwestie:
• 24 godziny bez kawy i alkoholu;
• minimum 4 godziny bez jedzenia i picia;
• brak makijażu w obrębie twarzy;
• 24 godziny bez leków na ośrodkowy układ nerwowy;
• po badaniu nie należy prowadzić samochodu;
• warto przyjść z osobą towarzyszącą;
• okulary i aparaty słuchowe, jeśli pacjent ich używa;
• brak soczewek kontaktowych i kropli do oczu w dniu badania;
• aktualne wyniki badań słuchu, jeśli pacjent ma.
Przeciwwskazania do badania VNG
Czasami zdarza się, że specjalista nie zarekomenduje badania błędnika VNG u konkretnego pacjenta. Może to wynikać z jego stanu zdrowia lub indywidualnych uwarunkowań. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że szczególnie ważnymi przeciwwskazaniami do badania VNG są takie czynniki i sytuacje jak na przykład:
• bardzo intensywne mruganie;
• infekcje i stany zapalne narządu słuchu;
• całkowita niezdolność widzenia;
• wiek poniżej 7. roku życia;
• brak współpracy pacjenta z badającym.
4. Cena badania błędnika VNG – ile to kosztuje?
W tej chwili NFZ najczęściej nie refunduje badania VNG, jest więc dostępne głównie w prywatnych przychodniach. Jednocześnie nie ma analogicznej metody diagnozowania zaburzeń równowagi, którą obejmowałoby ubezpieczenie zdrowotne. Zazwyczaj jest to jednak wydatek jednorazowy, dzięki któremu lekarz jest w stanie opracować dalszy plan leczenia.
Cena badania błędnika VNG może się różnić w zależności od lokalizacji przychodni, a także jakości stosowanej aparatury diagnostycznej. Badanie VNG kosztuje średnio 280-500 złotych. Oferują je nasze Centra Medyczne w wybranych miastach.
